EEN ZOON BEGRAAFT ZIJN VADER

2.1
Als thema lijkt het wat oubakken:
vaders en zonen. Zeker waar,
maar ja, het blijkt ook steeds de makke:
neem Mozart, Kafka, Kierkegaard.
Alsof het zoon zijn lijkt te leiden
tot nooit en nimmer te vermijden
konflikt. Of erger zelfs: ontspoort
in regelrechte vadermoord.
Afgrond om van bij weg te vluchten,
aandrift die je verdringen wil.
En da ’s nou juist de bittere pil:
’t is beter maar je hart te luchten,
zei Freud al, anders zit je mis,
omdat die drang natuurlijk is.

2.2
Juist. Oidipous en zijn voorspelling:
zijn vaders doder, moeders man.
En wat je ook doet, zo is de stelling:
lot dat je niet ontlopen kan.
Wet die voor iedere zoon zou gelden,
voor jou als voor klassieke helden.
En des te meer werkt dit instinkt
wanneer je je natuur verdringt.
Jij, mens, met al je wilde dromen
over een ik met vrije wil,
vergeet die maar. Ik: een paskwil,
een marionet die op mag komen.
Hoe kom je in hemelsnaam toch op
’t idee van vrijheid, ledepop?

2.3
Hoe kom je - ja, hoe ‘t uit te leggen?
Rank wist het– Rank, die van Freuds vriend
zijn ketter werd – aldus te zeggen:
“Al zou gedrag en aard te zien
zijn als geheel bepaald, ’t geloven
in vrije wil en kiezen mogen
en verantwoordelijkheid zou dan
in elk geval ’t doel blijven van
psychologie”. Precies. We komen
er met alleen oorzakelijkheid
niet uit. Er is een open bijt
in ’t ijs van wetenschap: symptomen
van wat tot nu toe zich volstrekt
aan onze waarneming onttrekt.

2.4
Er valt dus veel meer te vertellen
dan over Zeus en Absalom
en al hun wrede metgezellen.
Er is ook harmonie, kortom
je kunt er echt geen pijl op trekken.
Er valt geen vast patroon te ontdekken:
je hebt ook Hermes, Salomo
en ’t trotse firmanaamtableau
van “X & Zoon”. Wat maar wil zeggen:
wat hierna komt als mijn verhaal,
is niet bijzonder, doodnormaal,
niets om iets heel dieps in te leggen.
Hoe ook voor mij evenement,
verslag slechts van een incident.
 

> inhoud