SICILIAANSE AVONDUREN

DAFNIS OF HET ONTSTAAN VAN HET HERDERSDICHT

1.

O, oogverblindend is zij als
hij haar in ’t dal voor ’t allereerst
in ’t oog krijgt en zij hem: huls, hals,
zijn donskin in de zon het teerst
bewijs van niet meer kind, maar nog
geen man, belofte, droom, hij kan,
hij weet nog niet, zint, woelt, wil toch.
En zinkt, zingt in haar armen: man?
meer minstreel van haar dal, bosbruid,
kirt, kort, roekoert, klokt, kwinkeleert,
fluit, blaast, bromt, gromt, briest, loeit het uit,
looft, belooft blind, ongegeneerd,
haar trouw, zij vrouw, lijf, leven, bron.
Maar straks, verleid, als roes zich wreekt,
wrikt, wist, hij de belofte breekt,
hoe oogverblindend zij, een zon.
                                          (18/19 april 2008)
2.

De vogels kon hij nog horen
en het neuriën van het water.
En geuren: nee, niet verloren.
En wat aan vorm en maat er
te tasten was. Maar de rest
was herinnering: steeds vaker
vallende gaten, vraat, palimpsest.
Daarom gezongen! Daartegen waken!
Blind zijn Tempe zien te behouden.
Niet weten van versnipperende wouden,
vergustende runderen, verdrogende bronnen:
die kaler, ontwarder, ontwrichter,
faunlozer, nimflozer wereld rondom een
verwonde, verwonderde, verwonderender dichter.
                                                (24 april 2008)



Claudius Aelianus (ca. 175–ca. 235), Varia Historia, 10,18: Van de koeherder Dafnis vertellen ze dat hij de geliefde (volgens anderen de zoon) van Hermes was. Zijn naam zou hij te danken hebben aan het feit dat hij het kind was van een nimf die hem gebaard had onder een laurierboom. De koeien die hij hoedde zouden zusters zijn geweest van die van Helios, waarover Homerus in de Odyssee vertelt. Toen Dafnis zijn kudden weidde op Sicilië, werd een nimf op hem verliefd. Hij was mooi en jong en kreeg net zijn eerste baardhaar, hij was dus op de bevalligste leeftijd voor mooie jongens, zoals Homerus zegt. Zij sprak met hem af dat hij met geen andere vrouw zou slapen en dreigde hem dat hij zeker van het zicht zou worden beroofd als hij zich niet hield aan de afspraak. Zo gezegd zo gedaan. Maar een tijdje later werd de dochter van een konng op hem verliefd. Zij voerde hem dronken en hij brak zijn belofte door met dit meisje te slapen. Hieruit zijn de eerste herdersliederen ontstaan. Die hadden het verlies van zijn ogen tot onderwerp. Stesichoros van Himera was de eerste die ze maakte.

Diodoros van Sicilië, (±.90 – ± 30 v.Chr.), 4.84: Er is op Sicilië het Heragebergte waarvan wordt verteld dat het door zijn schoonheid en karakter en zijn bijzondere plekjes erg geschikt is voor ontspanning en plezier tijdens de zomer. Want het heeft vele voortreffelijke bronnen met heerlijk zoet water en het staat vol met allerlei bomen, waaronder tal van grote eiken die vruchten dragen die opvallen omdat ze wel twee keer zo groot zijn als die uit andere streken. Tamme vruchten bloeien hier vanzelf, veel wijnstokken en appels in ongehoorde overvloed. Daarom kon ooit een leger Carthagers dat van de honger zou zijn omgekomen, hier overleven omdat de bergen hen voorzagen van een onuitputtelijke voorraad voedsel. In deze streek werd, vertellen ze, op een goddelijke plek waar dalen samenkomen in een voor nimfen heilig woud, het kind van Hermes en een nimf geboren, dat Dafnis werd genoemd omdat op die plaats zo veel laurierbomen dicht op elkaar groeiden. Opgevoed door de nimf kreeg hij grote kudden vee te hoeden. Vanwege die voortdurende taak kreeg hij de naam Koeienhoeder. Omdat hij van nature beschikte over een goed gevoel voor muziek vond hij het herdersdicht en de herdersliederen uit, die tot op deze dag op Sicilië worden gewaardeerd. Ze vertellen dat Dafnis Artemis vergezelde op de jacht en de godin veel plezier deed door zij fluitspel en zijn herderswijsjes. Men vertelt ook dat een nimf die op hem verliefd was geworden, hem voorspelde dat, als hij zou slapen met een andere vrouw, hij van het zicht van zijn ogen zou worden beroofd en dat dat inderdaad gebeurde toen hi sliep met de koningsdochter die hem voor dat doel dronken had gevoerd.  
Het Heragebergte is in de buurt van Enna.
Bosbruid: νύμφη betekent behalve nimf ook bruid.
Tempe: als voorbeeld van een aards paradijs.

> inhoud