DE DRAAD DOOR HET SLAKKENHUIS

AANTEKENINGEN

De mythen rond Kreta hebben mij al vroeg gefascineerd. In het begin van de jaren zeventig vatte ik het plan op een roman over de onderwijsvernieuwing te schrijven met de mythe van Theseus en de Minotaurus als stramien. Het is er nooit van gekomen, maar her en der in wat ik sindsdien geschreven heb, duikt deze mythe op.

Die verhalen hebben een geweldige kracht. Daarbij komt de uitstraling van de Minoïsche beschaving die – juist door alle vragen die deze nog steeds oproept – extra fascineert. Wat ik hier geschreven heb, berust geheel op de verhalen zoals antieke schrijvers ze hebben overgeleverd. Er zijn overigens nogal wat detailverschillen. Sommige versies wijs ik, zoals de lezer zal merken, heel nadrukkelijk af.
Omdat ik bij de lezer een basale kennis van de verhalen veronderstel, zal ik hier geen algemeen overzicht geven. Wie dat nodig heeft, verwijs ik naar Graves, Schwab etc. Op internet is inmiddels zo veel te vinden dat het Pauly-Wissowa naar de kroon steekt. Ik beperk mij tot informatie over details waarvan ik vermoed dat ze niet algemeen bekend zijn. Zo vermeld Ik ook de betekenis van enkele door mij gebezigde, maar niet zeer gebruikelijke woorden.

Titelpagina: De ondertitel moet duidelijk maken dat dit geen bundel gedichten is, maar een verhaal, dat als een geheel moet worden gelezen. Een verhaal in episoden: ik hoorde er allereerst het woord ode in, maar dat blijkt niet juist. Van Dales Etymologisch woordenboek : van gr. epeisodion [de dialoog tussen de koorlieden in het drama, lett.: dat wat van buiten bij iets komt], van epi [bij] + eis [nar, naar…in] + hodos [weg, pad, straat]. Met die afleiding kan ik ook leven.
Minoisch: De opgraver: uiteraard Evans. Lees in dit verband J. Lesley Fitton, Minoans (London, 2002) blz. 205-207.
1: Pasifaee . Haar naam betekent ook de voor allen stralende
8: Daidalos < grieks 'daidalos', kunstig, bewerkt; 'daidalon', kunstwerk, sieraad.
14: Hodegetria: (grieks 'Zij-die-de-weg-wijst')is het oudste type ikoon van de Moeder Gods. Als dochter van Helios is Pasifaee ook maangodin. De stier is een zonnesymbool.
16c: vaar: onvruchtbaar; kween: dubbelslachtig, dus halfslachtig wezen.
18: De labrys of dubbele bijl is een vast onderdeel van heiligdommen voor godinnen. De vorm herinnert aan de vlinder die met zijn gedaanteverwisseling symbool is van reïncarnatie. De volle schuren verwijzen naar de zichtbare rol die de Minoïsche paleizen speelden bij het beheer van de landbouwoverschotten. Voor de administratie daarvan ontstond het Minoïsche schrift.
De verhalen uit het Minoïsche Kreta zijn ons uitsluitend door de Grieken overgeleverd.
25: De draad van Ariadne is ook de naam voor een methode om problemen op te lossen. Zie Wikipedia Ariadne's thread (logic). 
26 en 32: Op Naxos verliet Theseus Ariadne.
28: Pasifaee als maan: zie de aantekening bij blz. 23.
34: Daidalos loste het vraagstuk op door een gat te boren in de punt van het slakkenhuis en een mier met een draad aan zijn poot te verleiden met honing bij die opening.
Kritisch: < grieks 'krètikos' (‘Kretenzisch’, soms ook 'kritikos' geschreven) wordt in het latijnse schrift altijd getranscribeerd als ‘kritikos’.

>inhoud